webkwestie

Kind in de Tweede Wereldoorlog

Leerkracht

Dit is het leerkrachtendeel van de webquest “Kind in de Tweede Wereldoorlog”, een webquest waarin de leerlingen dieper ingaan op het onderwerp “Tweede Wereldoorlog”. Dit doen ze aan de hand van acht verschillende opdrachten, gericht op de zaakvakken, taal en beeldende vorming. Deze webquest is zeer goed bruikbaar als deel van een project over de Tweede Wereldoorlog, dat toewerkt naar een excursie naar een herinneringscentrum of een gastles van een overlevende.

Hieronder wordt in een schema per opdracht kort aangegeven wat de inhoud van de opdracht is, op welke vakken er gericht word en op welke kerndoelen de opdracht gericht is. Daarnaast wordt er kort wat achtergrondinformatie over het onderwerp van de opdracht.

Andere webkwesties over de Tweede Wereldoorlog:

Taak 1: Loesje

De leerlingen inventariseren met behulp van een woordweb hun voorkennis m.b.t. de Tweede Wereldoorlog. Daarna maken ze een Loesje-poster over de oorlog.

Vak(ken): Geschiedenis/Nederlands/beeldende vorming

Uitvoering: Individueel

Kerndoel(en)

  • Kerndoel 01: Spreken en schrijven; De leerling leert zich schriftelijk begrijpelijk uit te drukken.

Achtergrond informatie

Iedereen heeft invloed. Maar hoe krijg je dat? Posters maken is Loesjes antwoord. Anderen maken een krant, richten een verliesgevend tv-station op of starten een vakbond. Loesje kiest voor het affiche als medium. Eenvoudig, direct, op straat en onder de mensen. Het recht op de vrijheid van meningsuiting is er niet voor niks. Laten we daar nog het recht op meningsvorming en meningsverandering aan toevoegen. ( www.loesje.nl )

Nodig: Papier, pen, computer met printer.

Taak 2: Tijdbalk.

De leerlingen zoeken informatie over belangrijke gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog . Ze kiezen tien belangrijke gebeurtenissen uit, die ze met een plaatje op een tijdbalk plaatsen.

Vak(ken): Geschiedenis/Nederlands

Individueel/groep: Individueel (eventueel ook als groepsopdracht)

Kerndoel(en)

  • Kerndoel 37: Historische basiskennis; De leerling leert een kader van een tijdvak te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over belangrijke historische gebeurtenissen en over kenmerkende aspecten van het tijdvak.
  • Kerndoel 40: Omgaan met historische bronnen: De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen.
  • Kerndoel 05: Omgaan met informatiebronnen; De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, deze informatie te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen.

Achtergrond informatie

De leerlingen maken zelf een selectie van tien belangrijke gebeurtenissen. Voorbeelden daarvan zijn de Hongerwinter, de Februaristaking, de bevrijding, etc.

In de bronnenlijst zijn voor de leerlingen twee sites aanbevolen als bron, hierop kunt ook u aanvullende informatie vinden:

Nodig: Computer, tekenpapier, schaar, liniaal, pen/potlood, lijm.

Taak 3: Krant

De leerlingen maken twee krantenpagina’s met nieuws uit de oorlog. Daarvoor kunnen ze gebruik maken van de informatie die ze in opdracht 2 hebben gevonden.

Vak(ken): Geschiedenis/Nederlands

Individueel/groep: Individueel (eventueel ook als groespopdracht)

Kerndoel(en)

  • Kerndoel 37: Historische basiskennis; De leerling leert een kader van een tijdvak te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over belangrijke historische gebeurtenissen en over kenmerkende aspecten van het tijdvak.·
  • Kerndoel 40: Omgaan met historische bronnen: De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen.·
  • Kerndoel 05: Omgaan met informatiebronnen; De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, deze informatie te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen.·
  • Kerndoel 01: Spreken en schrijven; De leerling leert zich schriftelijk begrijpelijk uit te drukken.· Kerndoel 02: Correct taalgebruik;

De leerling leert zich te houden aan conventies (spelling, grammaticaal correcte zinnen, woordgebruik) en leert het belang van die conventies te zien.

Achtergrond informatie

In de oorlog mag er geen kritiek gegeven worden op de Duitsers, ook niet door kranten; de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van pers zijn voor de bezetters van ondergeschikt belang. Bekende dagbladen gingen in illegaliteit verder; ze werkten samen met de ondergrondse. Bekende voorbeelden daarvan zijn Trouw en Het Parool.

De leerlingen maken zelf twee pagina’s uit een krant uit de oorlog. Daarin schrijven ze een selectie van nieuwsfeiten uit de oorlogsjaren, welke ze in opdracht twee gevonden hebben. Voorbeelden daarvan zijn de Hongerwinter, de Februaristaking, de bevrijding, etc.

In de bronnenlijst zijn voor de leerlingen twee sites aanbevolen als bron, hierop kunt ook u aanvullende informatie vinden:

Nodig: Computer (eventueel aangevuld met boeken)

Taak 4: Hongerwinter

De leerlingen gaan een verslagje schrijven over wat honger doet met mensen en welk voedsel in Nederland nog wel te krijgen was in de Hongerwinter. Daarna maken ze twee menukaarten; eentje van vroeger en eentje van nu.

Vak(ken): Geschiedenis/biologie/Nederlands

Uitvoering: Individueel

Kerndoel(en)

  • Kerndoel 01: Spreken en schrijven; De leerling leert zich schriftelijk begrijpelijk uit te drukken.
  • Kerndoel 02: Correct taalgebruik; De leerling leert zich te houden aan conventies (spelling, grammaticaal correcte zinnen, woordgebruik) en leert het belang van die conventies te zien.
  • Kerndoel 40: Omgaan met historische bronnen: De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen.
  • Kerndoel 05: Omgaan met informatiebronnen; De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, deze informatie te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen.
  • Kerndoel 34: Lichaam en gezondheid; De leerling leert verbanden leggen tussen het lichaam en het bevorderen van gezondheid.

Achtergrond informatie

De Hongerwinter Met de Hongerwinter wordt de winter van 1944 op 1945 bedoeld. Dit was een strenge winter met een grote schaarste aan voedsel en brandstof aan het eind van de Tweede Wereldoorlog waarin twintigduizend Nederlanders omkwamen door de honger en de kou. De oorzaak van de schaarste moet worden gezocht in een represaille door de Duitse bezetter, naar aanleiding van de Algemene Spoorwegstaking die na 17 september 1944 door de Nederlandse regering in Londen was afgekondigd. De staking viel samen met de grootste geallieerde luchtlandingsoperatie uit de geschiedenis nabij Arnhem: Operatie Market Garden. De Duitse bezettingsmacht blokkeerde als represaille alle voedseltransporten naar het westen van Nederland. De blokkade duurde zes weken en veroorzaakte in West-Nederland een hongerramp van catastrofale omvang.

Hongersnood Hongersnood maakt het slechtste in een mens los, zo bleek in de Hongerwinter. Veel mensen, vooral in de grote steden, raakten ondervoed. Moeders en tieners gingen op hongertocht, lopend of op de fiets gingen ze het platteland op, op zoek naar voedsel dat ze kochten of ruilden voor bijvoorbeeld kleding of sieraden. Maar bij sommigen bracht de honger een agressieve kant naar boven, zij stalen van anderen en gingen (soms letterlijk) over lijken. Door het gebrek aan (goed) voedsel, raakten mensen ondervoed en uiteindelijk kwam de tulpenbol op het menu. Hij was dan wel niet echt lekker, maar tenminste niet giftig en redelijk voedzaam: honger maar rauwe bonen zoet!

Nodig: Computer, gekleurd papier, pen, kleurpotloden.

Taak 5: De Tweede Wereldoorlog in jouw omgeving

De leerlingen maken een fotoverslag van dingen in hun omgeving die nog herinneren aan de Tweede Wereldoorlog.

Vak(ken): Geschiedenis/aardrijkskunde/beeldende vorming

Uitvoering: Groep/tweetal

Kerndoel(en)

  • Kerndoel 06: Overleg, planning, discussie; De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning en discussie in een tweetal of groep.
  • Kerndoel 40: Omgaan met historische bronnen: De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen.
  • Kerndoel 05: Omgaan met informatiebronnen; De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, deze informatie te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen.
  • Kerndoel 39: Onderzoek leren doen; De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren.

Achtergrond informatie

In iedere omgeving zijn nog herinneringspunten uit de oorlog te vinden, bijvoorbeeld een school met de naam “Anne Frank school”, of een straat met de naam “Radio Oranjelaan”. In sommige regio’s zijn ook tastbare zaken als een bunker of een voormalig kamp nog terug te vinden. In bijna iedere plaats is wel een verzets- of oorlogsmonument te vinden en er zijn gebouwen die in de oorlog een bijzondere rol gespeeld hebben. In deze opdracht gaan de leerlingen op zoek naar deze zaken in hun eigen schoolomgeving.

Nodig: Fotocamera (eventueel op telefoon), computer en printer.

Taak 6: Oorlog vroeger en nu

De leerlingen zoeken uit wat het verschil tussen oorlogen van vroeger en oorlogen van nu is. Ze schrijven een stripverhaal van minimaal zes plaatjes waarin ze (een deel van) de gevonden informatie weergeven.

Vak(ken): Geschiedenis/natuur & techniek/beeldende vorming/Nederlands

Uitvoering: Individueel

Kerndoel(en)

  • Kerndoel 40: Omgaan met historische bronnen: De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen.
  • Kerndoel 05: Omgaan met informatiebronnen; De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, deze informatie te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen.

Achtergrond informatie

Oorlogen werden vroeger, volgens sommige bronnen, eerlijker gevoerd dan tegenwoordig. Door de vooruitgang van de techniek verbeterde de communicatietechnologie en werd de wapenuitrusting steeds beter. Raketaanvallen kunnen van grote afstanden worden uitgevoerd, onbemande vliegtuigjes zorgen voor het spionagewerk… De oorlog werd gevaarlijker en steeds minder voorspelbaar. De leerlingen gaan hierover wat informatie zoeken en deze informatie verwerken in een stripverhaal.

Nodig: Computer (eventueel aangevuld met boeken en kranten), tekenpapier, potlood, kleurpotloden.

Taak 7: Monument of gedicht

Ter herdenking van de oorlog zijn er in de loop der jaren vele monumenten opgericht en nog meer gedichten geschreven. De leerlingen gaan nu zelf een gedicht schrijven of een ontwerp voor een monument maken ter nagedachtenis aan de oorlog.

Vak(ken): Geschiedenis/Nederlands (eventueel aangevuld met beeldende vorming)

Uitvoering: Individueel

Kerndoel(en)

  • Kerndoel 01: Spreken en schrijven; De leerling leert zich schriftelijk begrijpelijk uit te drukken.
  • Kerndoel 37: Historische basiskennis; De leerling leert een kader van een tijdvak te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. De leerling leert hierbij over belangrijke historische gebeurtenissen en over kenmerkende aspecten van het tijdvak.

Eventueel:

  • Kerndoel 48: Produceren van kunst; De leerling leert door het gebruik van elementaire vaardigheden de zeggingskracht toe te passen om eigen gevoelens uit te drukken, ervaringen vast te leggen, verbeelding vorm te geven en communicatie te bewerkstelligen.

Achtergrond informatie

Voor deze opdracht is geen specifieke achtergrondinformatie van toepassing.

Nodig: Gedicht: Pen, papier en computer. Monument: tekenpapier, potlood en kleurpotloden.

Eindopdracht: Kind in de oorlog

De leerlingen schrijven een verhaal over een kind in de oorlog. De verkregen informatie uit de opdrachten één tot en met zeven gebruiken ze daarbij als achtergrond. Tip: maak van deze verhalen een klasse(n)bundel!

Vak(ken): Geschiedenis/Nederlands

Uitvoering: Individueel & samenwerken in duo’s

Kerndoel(en)

  • Kerndoel 01: Spreken en schrijven; De leerling leert zich schriftelijk begrijpelijk uit te drukken.
  • Kerndoel 02: Correct taalgebruik; De leerling leert zich te houden aan conventies (spelling, grammaticaal correcte zinnen, woordgebruik) en leert het belang van die conventies te zien.
  • Kerndoel 06: Overleg, planning, discussie; De leerling leert deel te nemen aan overleg, planning en discussie in een tweetal of groep.
  • Kerndoel 40: Omgaan met historische bronnen: De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen.
  • Kerndoel 05: Omgaan met informatiebronnen; De leerling leert in schriftelijke en digitale bronnen informatie te zoeken, deze informatie te ordenen en te beoordelen op waarde voor hemzelf en anderen.

Achtergrond informatie

Voor deze opdracht is geen specifieke achtergrondinformatie van toepassing.

Nodig: Pen, papier, computer en printer.

Onder het kopje “beoordeling” wordt per opdracht aangegeven welke eisen er gesteld worden aan de opdrachten, deze eisen kunnen worden beoordeeld op een O/V/G schaal. Mocht u toch liever een cijferbeoordeling geven aan uw leerlingen, dan kan er uitgegaan worden van een totaal van 48 punten, waarbij een O geen punten oplevert, een V één punt en een G 2 punten. U kunt dan gebruik maken van de volgende scoringstabel:

Deze webquest is gemaakt door Aaltsje Veenstra en Wijnie Lalkens, derdejaars studenten aan Stenden Hogeschool Pabo Meppel, in februari 2009.

Heeft u vragen, opmerkingen of tips? Dan kunt u contact met ons opnemen via wijnie.lalkens@gmail.com